Financiële begroting

De basis voor deze begroting is de ‘Kaderbrief 2019’, zoals uw raad deze op 10 juli 2018 heeft vastgesteld. Op basis van de kaderbrief en ontwikkelingen die zich sindsdien hebben voorgedaan, hebben wij de begroting samengesteld.

Nieuw meerjarenperspectief 
In onderstaande tabel treft u een overzicht aan van het geactualiseerde meerjarenperspectief. Voor het jaar 2019 verwachten wij een begrotingstekort van € 90.000. Vanaf 2020 zijn het positieve begrotingsresultaten, namelijk € 762.000 in 2020, € 1.475.000 in 2021 en € 1.917.000 in 2022. 

Onder de tabel lichten wij de diverse ontwikkelingen toe. 

Nadat de kaderbrief is verschenen, hebben wij de inkomsten voor 2019 opnieuw berekend. Dit hebben wij gedaan op basis van de septembercirculaire van het gemeentefonds, die op Prinsjesdag verscheen. Op basis van bijvoorbeeld de te verwachten aantallen huishoudens en bedrijven, de Woz-waarde, aanvragen voor bouwvergunningen hebben wij de opbrengsten uit belastingen en leges berekend. 

Op Prinsjesdag, dinsdag 18 september, is de septembercirculaire van het gemeentefonds verschenen. We hebben al twee circulaires achter de rug dit jaar, met grote consequenties. De maartcirculaire 2018 bevatte de vertaling van het regeerakkoord van het kabinet Rutte III en gaf  hoge accressen. De meicirculaire 2018 stond in het teken van de integratie van het sociaal domein in de algemene uitkering en het verlagen van de meerjarige voorschotregeling van het BTW CompensatieFonds (BCF). Deze septembercirculaire staat in het teken van de vertaling van de Miljoenennota 2019.

Ontwikkeling van de algemene uitkering
De effecten van de septembercirculaire zijn als volgt. Dit zijn de wijzigingen ten opzichte van de cijfers zoals wij deze bij de meicirculaire hebben gepresenteerd. Onder de tabel lichten wij de wijzigingen toe. 

In de kaderbrief hebben wij de opbrengsten uit de belastingen en leges verhoogd met een prijsstijging van 1,6%. Dit betekent een verhoging van de inkomsten met € 135.000. Dit is de verhoging van de Onroerende zaakbelasting en de forensenbelasting. De stijging van deze belastingen leidt tot vrije begrotingsruimte en ze dienen als algemeen dekkingsmiddel voor onze begroting. Wij hebben ook de huren en pachten met de prijsstijging van 1,6% verhoogd. Daardoor stijgen de inkomsten uit de huren en pachten met € 21.000. De opbrengst van de toeristenbelasting hebben wij eenmalig met € 70.000 naar beneden bijgesteld in 2019. Het tarief blijft het zelfde als in 2018: € 1,25 per persoon per overnachting. 

Het uitgangspunt voor de kostendekkende tarieven, zoals de rioolheffing, afvalstoffenheffing en begraafplaatsrechten, is dat de opbrengsten stijgen met 1,6%. Omdat hier een stijging van de kosten tegenover staat, leidt een stijging van deze opbrengsten niet tot vrije begrotingsruimte.

Nadat de kaderbrief is verschenen, hebben wij de ontwikkelingen vertaald naar de begroting voor 2019. Wij informeren u op deze pagina over de uitwerking van de volgende ontwikkelingen: 

• Loon- en prijsontwikkelingen
• Autonome ontwikkelingen
• Verbonden partijen 
• Reeds geaccordeerd nieuw beleid
• Overige ontwikkelingen 
• Meerjaren investeringsprogramma (MIP)

De verbonden partijen hebben wij verwerkt zoals in de kaderbrief weergegeven. Daarop hebben geen wijzigingen plaatsgevonden en daarom lichten wij deze niet toe. 

Loonontwikkeling 
De huidige cao loopt tot 1 januari 2019. Ten tijde van de kaderbrief was er nog geen informatie over de te verwachten ontwikkelingen in een nieuwe cao. Over de aanpassing van sociale premies zoals pensioenpremies was ook nog geen informatie bekend. Wij hebben in de kaderbrief rekening gehouden met de ontwikkeling van salarissen en sociale lasten op basis van het indexcijfer ‘loonvoet sector overheid’. Dit percentage is 2,7% voor 2019. Het bedrag dat hiermee is gemoeid is € 460.000. 

Bij de samenstelling van de Programmabegroting 2019 was er nog geen nieuwe informatie over de cao. Wij hebben de loonontwikkeling berekend op basis van een stijging van de cao met 1,4%. De pensioenpremies stijgen met 2,2%. Het gewogen gemiddelde van deze stijgingen is 2,7% en ligt in lijn met het bedrag van de kaderbrief.

Er is sprake van een structureel nadeel van € 69.000. Dit bedrag is opgebouwd uit € 55.000 vanwege de aanpassing van functieschalen in het sociaal domein en € 14.000 vanwege een wijziging in de cao voor colleges van burgemeester en wethouders en raadsleden. In de laatste jaarschijf is daarnaast sprake van een verschil van € 11.000 op gratificaties voor ambtsjubilea.

Prijsontwikkeling
In de kaderbrief hebben wij 1,6% prijscompensatie op onze uitgaven geraamd. Hier is een bedrag van € 340.000 voor opgenomen in het meerjarenperspectief. Hiervan is € 70.000 voor prijscompensatie op de subsidies. Deze hebben wij conform de kaderbrief verwerkt. Een bedrag van € 270.000 is bestemd voor prijscompensatie op de programma’s. In overleg met de betrokken budgethouders is een prijsindexatie toegepast op de verschillende budgetten. De totale prijscompensatie bedraagt € 270.000.

De prijscompensatie in het sociaal domein hebben wij verwerkt met middelen die wij in de maart- en meicirculaire van het gemeentefonds hebben ontvangen. Via de integratie-uitkering sociaal domein binnen de algemene uitkering hebben wij namelijk een bedrag voor loon- en prijscompensatie op het sociaal domein ontvangen. Vanaf volgend jaar is de financiering van het sociaal domein, op enkele onderdelen na, geïntegreerd in de algemene uitkering. Vanaf volgend jaar houden wij daarom bij de kaderbrief en programmabegroting rekening met prijscompensatie op het sociaal domein. De werkwijze is dan gelijk aan de andere vijf programma’s.

Samengevat zijn de verschillen ten opzichte van de kaderbrief als volgt: 

De autonome ontwikkelingen van de kaderbrief hebben wij verwerkt. Het betreft lagere inkomsten uit pacht van Ermerzand, hogere pachtinkomsten van de zonneakker op de Watering en lagere inkomsten uit leges voor rijbewijzen en reisdocumenten.

Aanvullend is er sprake van een nadeel van € 35.000 vanaf 2021. Dit betreft een verlaging van de huurinkomsten doordat een huurder van één van onze gebouwen de overeenkomst heeft opgezegd vanaf 2021. Wij hebben de huurprijs voor een nieuwe huurder herberekend op basis van de  huidige marktomstandigheden. Dit leidt tot een neerwaartse bijstelling van de huur met € 35.000.  

Samengevat zijn de verschillen ten opzichte van de kaderbrief als volgt: 

In de kaderbrief hebben wij het financiële effect van de verbonden partijen opgenomen. Op basis van de ontwerpbegrotingen en kaderbrieven van de verbonden partijen hebben wij de budgetten aangepast voor de Emco-groep, Veilig Thuis Drenthe (door de GGD), de GGD, Recreatieschap Drenthe, de RUD en de VRD. Aanvullend op deze wijzigingen doet zich een effect voor bij de RUD.  Voor het uitwerken en uitvoeren van een ontwikkelprogramma heeft de RUD aan een deelnemerbijdrage gevraagd. Voor ons betekent dit een bedrag van € 33.000 voor 2020 tot en met 2022. 
 

Wij hebben het reeds geaccordeerde beleid, zoals dat in de kaderbrief is gepresenteerd, verwerkt in de begroting. Dit betekent dat wij een bedrag van structureel € 20.000 voor schoonmaakwerkzaamheden binnen het Arsenaal hebben betrokken in het totaal van het begrotingssaldo.

In de gemeenteraadsvergadering van 18 september jongstleden heeft de raad ingestemd met het voorstel ‘ambtelijke bijstand en fractieondersteuning. Dit voorstel heeft een structureel effect van afgerond € 29.000. Dit is een verschil ten opzichte van de kaderbrief. 

Aanvullend op de kaderbrief hebben wij drie overige wijzigingen verwerkt.

Rijksbijdrage uitkeringverstrekking , structureel nadeel € 55.000 
De voorlopige budgetten voor de verstrekking van uitkeringen vanuit de Wwb, Ioaw, Ioaz en Bbz zijn dit najaar door het Rijk bekendgemaakt. Deze budgetten zijn hoger dan in 2018. Wij lopen een eigen risico van 10% op deze uitgaven. Bij tekorten boven dit eigen risico, kunnen wij een beroep doen op de vangnetregeling van het Rijk. Omdat de rijksbijdrage stijgt, stijgt het eigen risico ook in absolute zin. Wij dekken €55.000 meer af in de begroting. Dit is een structureel nadeel. 

Subsidie bibliotheekwerk, structureel voordeel € 100.000
Vanaf 2019 gaat de hele provinciale subsidie voor exploitatie van eerstelijns bibliotheekwerk via de gemeenten lopen en niet meer deels via de provinciale subsidie aan Biblionet Drenthe. Wij ontvangen dan jaarlijks € 100.000 voor de toegankelijkheid en spreiding van het bibliotheekwerk met onder andere de voorwaarde dat wij niet bezuinigen op onze eigen bijdrage aan het bibliotheekwerk. Voordat de effecten van de verlegging van provinciale middelen duidelijk waren, zijn er al afspraken gemaakt met de Stichting over de verrekening van de compensatie vanuit de provincie met de structurele subsidieverhoging. Dit betekent dat de provinciale subsidie tot een structureel voordeel in onze begroting leidt.

Overdracht molens aan Stichting het Drentse Landschap, structureel voordeel 
Wij zijn al enige tijd in gesprek met Stichting het Drentse Landschap om tot een overdracht te komen van zeven molens. Het beheren en behouden van molens beschouwen wij niet als een gemeentelijke kerntaak. Met de stichting zijn wij overeengekomen dat wij gefaseerd de zeven molens gaan overdragen. Hiervoor ontvangt u van ons een separaat raadsvoorstel. De overdracht gaat gepaard met een subsidie van € 1,5 miljoen. Hiermee helpen wij met het overbruggen van de kosten voor onderhoud en exploitatie. Door de overdracht kunnen wij de budgetten voor het beheer, onderhoud en de exploitatie van de molens naar € 0 brengen. Dit leidt tot een structureel voordeel.  

Wij hebben onze investeringen voor de komende vier jaren geactualiseerd. Deze investeringen hebben wij vertaald naar de kapitaallasten (rente en afschrijving) over de verwachte levensduur van deze objecten. Het volume van de investeringen is als volgt. 

• Voor de prijsontwikkeling en subsidies hebben wij rekening gehouden met een indexatie van 1,6%.
• De loonsom is gebaseerd op de cao gemeenteambtenaren. De looptijd van de huidige cao is tot 1 januari 2019. Bij de samenstelling van de Programmabegroting 2019 was er nog geen nieuwe cao of informatie over de mogelijke financiële effecten van een nieuwe cao. Daarom hebben wij voor 2019 rekening gehouden met een loonstijging van 1,4%. Dit is een aanname op basis van het indexcijfer 'loonvoet sector overheid' die wij bij de Kaderbrief 2019 hebben gehanteerd. Dit was 2,7% voor een heel jaar. Ook hebben wij rekening gehouden met een toename van de werkgeverspremie voor pensioenen.
• Onze opbrengsten (belastingen, leges, heffingen, huren en pachten) hebben wij verhoogd met 1,6% op basis van het vastgestelde prijsindexcijfer in de kaderbrief. Waar wij afwijken van deze indexatie, hebben wij dit vermeld en toegelicht.
• De begroting is gebaseerd op constante prijzen.
• Voor de berekening van rentekosten hanteren wij een vaste interne rekenrente van 3,0%.
• Als methodiek voor de wijze van afschrijven passen wij de methode van lineair afschrijven toe.
• Wij voegen bespaarde rente toe aan de reserves tegen een rentepercentage van 1,5%.
• Wij verwachten in de komende jaren geen langlopende geldleningen aan te hoeven trekken.
• De structurele budgettaire consequenties van de Halfjaarrapportage 2018 maken onderdeel uit van het meerjarenperspectief.
• In de begroting zijn de effecten van de septembercirculaire 2018 verwerkt.
• De jaarschijf 2021 vormde de basis voor de jaarschijf 2022. Wij hebben cyclische ritmes en kapitaallasten geactualiseerd.

Onvoorzien
Wij hebben een stelpost voor onvoorziene uitgaven van structureel € 100.000. Bij uitgaven die onvoorzienbaar, onuitstelbaar en onvermijdbaar zijn, kunnen wij een beroep doen op dit budget. Wanneer dit aan de orde is, dan rapporteren wij u daar over in de Halfjaarrapportage 2019, door middel van een separaat raadsvoorstel of het jaarverslag 2019.

Stelpost vervangingsinvesteringen
Wij hebben een stelpost voor vervangingsinvesteringen in onze begroting opgenomen. Het volume van deze stelpost is € 290.000.

Vennootschapsbelastingplicht voor gemeenten
Op 1 januari 2016 is de ‘Wet modernisering Vpb-plicht overheidsondernemingen’ in werking getreden. Op grond van deze wet moeten gemeenten vennootschapsbelasting gaan betalen over eventuele winsten die met ondernemingsactiviteiten worden gerealiseerd. Evenals in 2018 verwachten wij dat wij voor het jaar 2019 geen vennootschapsbelasting hoeven af te dragen. Wij blijven de actualiteiten rondom de vennootschapsbelasting voor gemeenten volgen en informeren uw raad daarover als dit van toepassing is.

Presentatie van het structureel begrotingssaldo

Normaal gesproken brengen wij de nadelige begrotingssaldi ten laste van de algemene reserve en storten wij positieve begrotingssaldi in de algemene reserve. Gezien de voorstellen in deze begroting is deze werkwijze niet meer passend. Wij stellen namelijk voor om jaarlijks € 2 miljoen in de algemene reserve te storten om de vermogenspositie verder te versterken. Daarnaast brengen wij de bestaande begrotingsoverschotten (vanuit begrotingen van voorgaande jaren) in beeld op een nieuwe stelpost ‘vrije begrotingsruimte’.

Met deze werkwijze is de structurele begrotingsruimte inzichtelijk op de stelpost vrije begrotingsruimte. Voorstellen voor nieuw beleid en negatieve en/of begrotingssaldi brengen wij ten laste of ten gunste van deze vrije begrotingsruimte.

In onderstaand overzicht laten wij het geprognosticeerd saldo van de meerjarenbegroting uit bovenstaande tabel zien. Wij vullen dit aan met de informatie over de reeds aanwezige vrije begrotingsruimte.

Om vast te kunnen stellen dat er sprake is van een structureel evenwicht, is het van belang dat inzicht wordt geboden in het incidentele of structurele karakter van de baten en lasten. Daarom nemen wij altijd een overzicht op van de incidentele baten en lasten. Wij betrekken het resultaat van dit overzicht bij het structurele begrotingssaldo. Hiermee geven wij ook invulling aan het advies van de commissie BBV over de presentatiewijze van het structureel begrotingssaldo
(publicatie augustus 2018).

In de afgelopen jaren is de omvang van de algemene reserve aanzienlijk gegroeid. Dit hebben wij bereikt door incidentele voordelen, begrotingsoverschotten en het risicobudget in de algemene reserve te storten. In de komende jaren houden wij onze begrotingsdiscipline vast en blijven wij alert op de ontwikkeling van ons eigen vermogen. Over de omvang van de algemene reserve en de solvabiliteit hebben wij doelstellingen  afgesproken.

Wij verwachten dat de algemene reserve zich in de komende jaren als volgt zal ontwikkelen. Welk effect dit heeft op de solvabiliteit, hebben wij onder de tabel weergegeven. 

Onderstaand hebben wij de mutaties in de reserves en voorzieningen gesplitst naar structurele en incidentele mutaties. Dit overzicht is één van de voorgeschreven overzichten in het kader van het BBV en geeft uw raad extra inzicht in de mutaties in de reserves. 

Een overzicht van alle mutaties in de reserves en voorzieningen in de komende vier jaren is opgenomen onder de tegel 'Bijlagen'. 

In de komende vier jaren ontwikkelen de incidentele baten en lasten zich als volgt. Het betreft een steeds beperkter deel van onze begroting. Een gedetailleerd overzicht van de incidentele baten en lasten is opgenomen onder de tegel 'Bijlagen'.